جامی و حدیث مکرّر عشق

جامی با نگاهی عارفانه هستی را می نگرد، می فهمد، و تبیین می کند. در این تفسیر، عشق کلیدی ترین و محوری ترین مفهوم است. عشق در این نگاه، تنها نسبتی عاطفی میان دو انسان نیست- که البته این هم هست- بلکه مقوله ای است گسترده و فراگیر که با آن هم می توان انگیزة آفرینش را فهمید و هم ارتباط متقابل پدیده های مختلف هستی را تبیین کرد. آنچه حق را به آفریدن می انگیزد، عشق اوست به خویشتن و کمالات پنهان آن و از آنجا که هستی چیزی جز تقیّدات وجود بحت حق نیست، این عشق پس از شکل گیری عالم کثرات در تمامی هستی نیز به صورت های مختلف جریان می یابد و به هر شکل، جلوه ای است از همان عشق آغازین، یعنی عشق حق به خویشتن. عشق با این گسترة وسیع خویش، هم انواعی دارد و هم مراحلی. در این مقال کوشش بر آن است که از منظر جامی به برخی عناصر اصلی هرم عشق در منظومة فکری او نگاهی بیفکنیم.